Project

EcoCertified-zonneparken

We kunnen veel doen om meer natuurwaarde in zonneparken te krijgen. Belangrijke aspecten daarin zijn lichtinstraling op de bodem, vegetatiebeheer en natuurlijke elementen. Wat zijn de basisvoorwaarden voor natuurinclusieve zonneparken en hoe realiseer je dat in nieuwe en bestaande zonneparken? Dat onderzoeken we in het project EcoCertified Solar Parks.

Wat doen we?

We onderzoeken wat de natuurwaarde en bodemgezondheid is in bestaande zonneparken in vergelijking met de omgeving, en hoe met park-ontwerp en vegetatiebeheer de natuurwaarde en de bodemkwaliteit in nieuwe en bestaande zonnevelden behouden en verbeterd kan worden. De resultaten leiden tot richtlijnen voor inrichting en beheer van zonneparken.

Wageningen Universiteit & Research, TNO, Eelerwoude, NL Greenlabel en 10 zonneparkontwikkelaars die zijn aangesloten bij Holland Solar werken als consortium samen aan de uitvoering van dit project. Daarnaast dragen acht provincies, Rijkswaterstaat en de Natuur- & Milieufederaties bij aan het project. Het loopt van eind 2021 tot eind 2025.

Voor de onderbouwing van de richtlijnen in het label wordt door drie promovendi van de WUR onderzoek gedaan naar de bodemgezondheid en naar de boven- en ondergrondse biodiversiteit in een twintigtal zonneparken verspreid over Nederland. Daarbij is een beheerexperiment uitgevoerd om te bepalen welk beheer tot een verbetering van natuurwaarde leidt en bovendien uitvoerbaar is in zonneparken. Ook worden innovatieve meetmethoden ontwikkeld voor het monitoren van flora en fauna in de zonneparken, wat nu nog vaak een dure en tijdrovende kwestie is. De resultaten worden door de betrokken promovendi en andere onderzoekers gepubliceerd in wetenschappelijke artikels.

De ecologische richtlijnen die uit het onderzoek naar voren zijn gekomen, zijn geëvalueerd op economische haalbaarheid door TNO, waarbij is gekeken naar de praktische uitvoerbaarheid voor ontwikkelaars, zoals betaalbaarheid, technische haalbaarheid en integratie met bestaande subsidiestromen.

Het EcoCertified Solar Label

De richtlijnen zijn per 31 juli 2025 operationeel via het label EcoCertified Solar Parks van NL GreenLabel. Het label staat voor de vlotte ontwikkeling van zonneparken die méér doen dan alleen duurzame energie opwekken. Het label borgt dat zonneparken positieve effecten hebben op de lokale flora en fauna, en dat de bodemgezondheid behouden blijft – met een praktische aanpak die realisatie niet vertraagt, maar juist versnelt.

Het EcoCertified Solar Parks-label kan door overheden voorgeschreven worden en kan door ontwikkelaars en landeigenaren als handvat worden gebruikt voor plan-ontwikkeling, inrichting en vegetatiebeheer.

Wat onderzoeken we?

Drie promovendi van de WUR onderzoeken de natuurwaarde in 20 bestaande zonneparken, steeds in vergelijking met intensief en extensief beheerde graslanden in de directe omgeving:

Luuk Scholten onderzoekt de bodemgezondheid: bodemleven, vegetatiegroei, organische-stof-gehalte;

Timea Kocsis onderzoekt de vegetatiesamenstelling en het voorkomen van insecten en andere geleedpotigen;

Chloé Tavernier onderzoekt het gebruik van de parken door zoogdieren en vogels.

Maaien en begrazen: beheerexperiment

De promovendi onderzoeken daarbij wat het effect is van het vegetatiebeheer op de natuurwaarde in de zonneparken. Daartoe is van najaar 2022 tot najaar 2024 een beheerexperiment uitgevoerd, waarbij het effect en ook de uitvoerbaarheid van vier beheervormen onderzocht is:

Twee keer per jaar maaien zonder afvoer van vegetatie (=standaard beheer);
Maaien met afvoer van de vegetatie (o.a. om bloei te bevorderen);
Resultaatgericht beheer; dus maaien en afvoeren afgestemd op de groeiomstandigheden in het park en in het jaar;
Drukbegrazing met schapen. Hier worden Kempische heideschapen voor ingezet, een ras dat, zeker bij drukbegrazing, alle vegetatie opeet, ook onder de panelen en ook wat ze minder lekker vinden.

Maaien en afvoeren, resultaatgericht beheer en drukbegrazing zijn alle drie geschikte beheervormen om meer natuurwaarde in zonneparken te krijgen. Daarbij is het belangrijk om steeds een deel van de vegetatie ongemaaid te laten. Permanente schapenbegrazing en maaien zonder het maaisel af te voeren zijn ongunstig voor het realiseren van natuurwaarde. Voor details zie het eindrapport (2025) van het project op de projectpagina van Consortium Zon in Landschap.

Ruimte tussen panelen of ruimte voor natuurlijke elementen?

Een ander relevant onderwerp in dit onderzoek het ruimtegebruik in een zonnepark. Als je uitgaat van een opstelling waarbij de bodemkwaliteit behouden blijft (zie Bodemtoets in publicaties), valt er nog steeds een keuze te maken tussen enerzijds meer ruimte voor natuur tussen de panelen, en anderzijds minder ruimte tussen de panelen, maar om de panelen heen meer ruimte voor natuurlijke elementen zoals kruidenrijke randen, poelen, en natuurlijke hagen. Het onderzoek zal meer licht werpen op de vraag of je ook in de ruimte tussen en misschien zelfs wel onder de panelen natuurwaarde kunt verwachten, en hoe dat te bereiken valt.

Beheer van bestaande zonneparken en inrichting nieuwe zonneparken

Wanneer ontwikkelaars een zonnepark bouwen en beheren volgens de richtlijnen die zijn geformuleerd, kunnen ze het EcoCertified Solar Parks-certificaat krijgen. Het certificaat garandeert dat bij het ontwerp en beheer van het zonnepark ecologische meerwaarde geboden wordt. Het label ondersteunt zo ontwikkelaars en overheden bij het realiseren van zonneparken die breed worden gedragen in de samenleving én ecologisch verantwoord zijn. Ook voor bestaande zonneparken heeft het EcoCertified Solar Parks-label meerwaarde, omdat het handvatten geeft voor het uitvoeren van beheer op zo’n manier dat het de biodiversiteit bevordert.

Het project wordt uitgevoerd met Topsector Energie-subsidie van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat, uitgevoerd door Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. De specifieke subsidie voor dit project betreft MOOI-subsidie ronde 2020; MOOI-aanvraag 22004 (Missiegedreven Onderzoek, Ontwikkeling en Innovatie).