Nieuws
Mais minder gevoelig voor klimaatverandering dan gras
Een belangrijk onderdeel van het onderzoek op Agro-innovatiecentrum De Marke is de monitoring van het bedrijfssysteem. Naast het meten van de voeropname van de veestapel valt hier ook het meten van de gewasopbrengst onder. Uit de data blijkt dat mais minder gevoelig is voor klimaatverandering dan gras.
Sinds 1993 meten we bij De Marke deze opbrengst per perceel. Het gras dat wordt ingekuild en de geoogste snijmais wegen we op een weegbrug. Het opgenomen weidegras berekenen we vanuit de voeropname op stal in combinatie met de grashoogtemeter. Gras dat vers op stal wordt gevoerd, gaat ook over de weegbrug. Met deze metingen is een unieke meetreeks van 30 jaar ontstaan die veel waarde heeft.
In de figuur Gewasopbrengst en beregening staat per jaar de gras- en snijmaisopbrengst in de periode 1993 – 2023. De verschillen tussen de jaren zijn groot. In het extreem droge jaar 2018 was de grasopbrengst met 6,8 ton ds/ha het laagst en in 2001 met 11,3 ton ds/ha het hoogst in de periode van 30 jaar. De grasopbrengst was niet alleen laag in 2018 maar ook in de jaren 2019, 2020 en 2022. De laagste opbrengsten zijn dus allemaal gemeten in de laatste jaren van de meetreeks en kwamen in de beginjaren niet voor. Gemiddeld is de grasopbrengst 1.000 kg ds/ha gedaald in de meetperiode. Het bemestingsniveau veranderde in de gehele periode nauwelijks en is dus niet de oorzaak van de daling.
Invloed klimaat
Wat wel veranderd is het klimaat. De laatste jaren nemen de weersextremen toe. Lange droge en warme perioden komen veel vaker voor en dat heeft effect op de bodemwerking, de benutting van de meststoffen en daarmee ook op de grasopbrengst. Gras heeft een lang groeiseizoen en heeft gedurende het gehele groeiseizoen continue behoefte aan water. Bij veel andere gewassen is die periode korter.
De periode dat mais behoefte heeft aan water is veel korter dan bij gras. Ook is bij mais voor de productie van een kg droge stof minder water nodig dan bij gras. Dit zorgt ervoor dat mais beter tegen het veranderende klimaat kan dan gras. Dat blijkt ook uit de figuur. In tegenstelling tot gras is bij snijmais de opbrengst de laatste jaren hoger dan in de beginjaren. Hier zit wel een effect in van de maisveredeling. Door de veredeling is bij mais de opbrengst, maar vooral de voederwaarde, meer toegenomen dan bij gras. Op De Marke steeg de snijmaisopbrengst ruim 3.000 kg ds/ha.
Beregening
In de figuur Gewasopbrengst en beregening staat per jaar de gegeven hoeveelheid water met beregening. Die hoeveelheid nam de laatste jaren toe. De oorzaak hiervan is vooral de toename van het neerslagtekort, maar ook nam de beregeningsintensiteit van vooral mais toe. Er is meer aandacht voor het beregenen van mais gekomen, omdat het op het juiste moment beregenen van mais meer opbrengst en een betere voerkwaliteit geeft dan het beregenen van gras. Dat blijkt ook uit de figuur. De grote hoeveelheid beregeningswater in de jaren na 2018 heeft de grasopbrengst niet op het langjarig gemiddelde kunnen houden. Zonder beregening zou de opbrengst nog lager zijn geweest. De maisopbrengst bleef op een paar uitzonderingen na wel op niveau.
De opbrengsten van zowel gras als mais zijn op De Marke lager dan gemiddeld in Nederland door het lagere bemestingsniveau, maar vooral omdat alle zandgrond grondwatertrap VI of hoger heeft.
Door het veranderende klimaat moet het beregeningswater efficiënter worden benut en ook worden verminderd. Dit vraagt om het verder optimaliseren van het teeltsysteem en de beregening op de droogtegevoelige zandgrond op De Marke. Een zoektocht die we 30 jaar geleden gestart zijn en we de komende jaren voortzetten.